Xổ số có hợp pháp không? Những điều bạn cần lưu ý

Xổ số là trò chơi may rủi quen thuộc với nhiều người Việt Nam, thu hút sự tham gia của đông đảo người chơi với hy vọng đổi đời. Tuy nhiên,  xổ số có hợp pháp không  và người chơi cần lưu ý những gì khi tham gia?. Bài viết này, Xổ số Việt Nam sẽ giúp bạn hiểu rõ khía cạnh pháp lý của xổ số tại Việt Nam, đồng thời cung cấp những thông tin quan trọng để bạn tham gia một cách an toàn, hợp pháp và thuận lợi.

Xổ số tại Việt Nam có hợp pháp không?

Xổ số tại Việt Nam là hợp pháp nếu được tổ chức bởi các đơn vị được Nhà nước cấp phép. Trên thực tế, xổ số được coi là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chịu sự quản lý chặt chẽ của cơ quan nhà nước. Hiện nay, cả nước có 63 công ty xổ số kiến thiết (nhà nước) hoạt động tại các tỉnh/thành phố và 1 Công ty Xổ số điện toán Việt Nam (Vietlott) hoạt động phạm vi toàn quốc. 

Đây là những đơn vị duy nhất được phép phát hành xổ số hợp pháp. Mọi hình thức tổ chức xổ số hoặc cá cược số không do Nhà nước cho phép đều bị coi là bất hợp pháp. Chẳng hạn, trò chơi “lô đề” – hình thức cá cược số dựa trên kết quả xổ số do cá nhân hoặc nhóm tự tổ chức – bị pháp luật nghiêm cấm . Người tham gia hoặc tổ chức các hình thức xổ số “chui” có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.

Các loại hình xổ số hợp pháp tại Việt Nam

Pháp luật hiện hành quy định nhiều loại hình xổ số hợp pháp mà người dân có thể tham gia. Trong đó, phổ biến nhất gồm:

• Xổ số kiến thiết truyền thống: Đây là loại hình xổ số do các công ty xổ số kiến thiết địa phương phát hành. Vé số truyền thống có mã số dự thưởng in sẵn (thường gồm 5 hoặc 6 chữ số), người mua chỉ cần chọn tờ vé ưa thích. Kết quả được mở thưởng công khai hàng ngày theo lịch của từng miền (Bắc, Trung, Nam). Xổ số kiến thiết đã có lịch sử lâu đời và doanh thu được trích một phần đáng kể cho ngân sách nhà nước nhằm phục vụ phúc lợi xã hội . Đây chính là lý do cụm từ “kiến thiết” hàm ý xây dựng đất nước thông qua nguồn thu từ xổ số.

• Xổ số tự chọn số điện toán (Vietlott): Xổ số Vietlott là loại hình xổ số điện toán do Công ty Vietlott (doanh nghiệp nhà nước) vận hành trên phạm vi toàn quốc từ năm 2016. Khác với vé truyền thống, người chơi Vietlott được tự chọn số hoặc để máy tính chọn giúp (Quick Pick) cho mình. Các sản phẩm Vietlott phổ biến gồm Mega 6/45, Power 6/55, Max 3D, Keno,... với cách chơi đa dạng. Đặc biệt, Vietlott có các giải Jackpot tích lũy, giá trị giải thưởng có thể lên đến hàng chục hoặc hàng trăm tỷ đồng, tạo sức hút lớn đối với người chơi. Xổ số Vietlott cũng hoàn toàn hợp pháp và được nhà nước giám sát chặt chẽ như xổ số kiến thiết truyền thống.

• Xổ số cào biết kết quả ngay: Bên cạnh các loại hình trên, một số công ty xổ số còn phát hành vé số cào (hoặc bóc) biết kết quả ngay. Người chơi mua vé và cào lớp phủ bạc trên vé để xem mình có trúng thưởng hay không ngay lập tức, không cần chờ quay số. Loại hình này mang tính giải trí cao, kết quả nhanh, và tất nhiên cũng nằm trong danh mục xổ số hợp pháp do Bộ Tài chính quy định . Tuy hiện nay vé số cào không phổ biến bằng xổ số truyền thống hay Vietlott, nhưng đây là một lựa chọn thú vị cho người muốn thử vận may tức thì.

(Ngoài ra, pháp luật có thể cho phép thêm các loại hình xổ số khác theo từng thời kỳ, nhưng những loại kể trên là phổ biến nhất ở Việt Nam hiện nay.)

Những điều cần lưu ý khi tham gia xổ số

Mặc dù xổ số là trò chơi hợp pháp, người tham gia cần lưu ý một số điểm quan trọng để tuân thủ đúng quy định và bảo vệ quyền lợi của mình:

• Độ tuổi hợp lệ: Theo quy định, người mua vé số phải từ đủ 18 tuổi trở lên và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Nói cách khác, trẻ vị thành niên không được phép tham gia dự thưởng xổ số. Điều này nhằm đảm bảo rằng người chơi có đủ nhận thức và trách nhiệm về hành vi của mình . Vì vậy, nếu bạn chưa đủ 18 tuổi, hãy chờ đến khi đủ tuổi để thử vận may một cách hợp pháp.
• Mua vé số ở đâu hợp pháp: 

Bạn chỉ nên mua vé số từ các đại lý được ủy quyền hoặc người bán vé số dạo hợp pháp. Pháp luật hiện chưa cho phép bán vé số qua internet hay các ứng dụng trực tuyến . Bộ Tài chính cũng đã khuyến cáo người dân chỉ mua vé số từ công ty xổ số hoặc đại lý chính thức, tuyệt đối không mua vé qua mạng internet hay mua giúp vé số nước ngoài trên các trang web, ứng dụng vì những hình thức này không được pháp luật bảo vệ và tiềm ẩn nhiều rủi ro lừa đảo. 

Đối với xổ số Vietlott, ngoài việc mua vé trực tiếp tại các điểm bán hàng (máy thiết bị đầu cuối), hiện nay công ty này còn triển khai kênh bán vé hợp pháp qua tin nhắn SMS (thông qua các nhà mạng di động được cấp phép). Do đó, hãy đảm bảo bạn mua vé số đúng kênh phân phối chính thức để quyền lợi của mình được đảm bảo.

• Cách kiểm tra kết quả an toàn: 

Luôn kiểm tra kết quả xổ số qua các kênh chính thống để tránh nhầm lẫn hoặc bị lừa. Bạn có thể xem tường thuật kết quả mở thưởng trên đài truyền hình, nghe radio, tra cứu trên website chính thức của công ty xổ số hoặc các báo điện tử uy tín. Ngoài ra, nhiều đại lý vé số, người bán dạo cũng cập nhật kết quả sau mỗi kỳ quay – bạn có thể đối chiếu trực tiếp tại nơi mua vé. 

Tuyệt đối không tin vào các tin nhắn/email thông báo trúng thưởng nếu bạn chưa chủ động kiểm tra đối chiếu tờ vé của mình với kết quả chính thức. Việc kiểm tra kỹ giúp bạn biết chắc mình có trúng thưởng hay không, trúng giải gì, tránh bỏ sót giải hoặc bị kẻ xấu lợi dụng thông tin sai lệch.

• Nhận biết dấu hiệu lừa đảo: 

Cảnh giác với các chiêu trò lừa đảo liên quan đến xổ số. Ví dụ phổ biến là có người liên hệ qua điện thoại hoặc mạng xã hội tự xưng là “đại diện công ty xổ số” và thông báo bạn trúng thưởng số tiền rất lớn, yêu cầu bạn nộp một khoản “phí làm hồ sơ nhận giải” hoặc thuế trước khi nhận tiền. Hãy nhớ rằng công ty xổ số không bao giờ bắt người trúng phải chuyển tiền trước để nhận thưởng – đây chắc chắn là dấu hiệu lừa đảo. 

Ngoài ra, các dịch vụ “số đẹp đảm bảo trúng”, “bao lô đề online” trên mạng xã hội, hay các lời mời mua vé số không rõ nguồn gốc cũng đều không đáng tin. Để tránh bị lừa, bạn không nên chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ ai khi chưa xác minh rõ. Khi trúng thưởng, hãy trực tiếp liên hệ công ty xổ số để làm thủ tục; không nhờ người lạ làm giúp để tránh rủi ro “tiền mất tật mang”.

>>>Có thể bạn quan tâm:

Luật chơi xổ số ở Việt Nam.

Những thuật ngữ cơ bản trong xổ số.

Quyền lợi và nghĩa vụ của người trúng thưởng

Khi bạn may mắn trúng số, bạn sẽ có những quyền lợi nhất định đồng thời cũng phải thực hiện một số nghĩa vụ theo quy định pháp luật:

• Quyền lợi của người trúng số: 

Trước hết, bạn có quyền được nhận thưởng đầy đủ số tiền trúng giải đúng theo cơ cấu đã công bố. Công ty xổ số có trách nhiệm thanh toán 100% giá trị giải thưởng (sau khi trừ thuế theo luật, nếu có) cho bạn. Ngoài ra, người trúng thưởng – đặc biệt là các giải độc đắc giá trị lớn – có quyền yêu cầu giữ bí mật danh tính nếu không muốn công khai thông tin cá nhân. 

Trên thực tế, các công ty xổ số luôn tôn trọng mong muốn này: ví dụ, người trúng Jackpot Vietlott thường được đeo mặt nạ, dùng tên viết tắt khi xuất hiện để nhận giải nhằm đảm bảo riêng tư. Bên cạnh đó, bạn còn có quyền được hướng dẫn và hỗ trợ mọi thủ tục cần thiết để nhận thưởng một cách thuận lợi nhất. Công ty xổ số thường sẽ cung cấp thông tin minh bạch về quy trình nhận giải, điểm lĩnh thưởng, và giải đáp thắc mắc cho người trúng.

• Nghĩa vụ của người trúng số: 

Song song với quyền lợi, người trúng thưởng cũng phải thực hiện một số nghĩa vụ. Trước hết, bạn cần xuất trình vé số trúng thưởng bản gốc và giấy tờ tùy thân hợp lệ (CMND/CCCD hoặc hộ chiếu) khi đến nhận giải để chứng minh bạn là chủ nhân hợp pháp của vé trúng. Vé số của bạn phải còn nguyên vẹn, không rách nát, chắp vá và vẫn trong thời hạn lĩnh thưởng theo quy định (thông thường là còn hạn 30 ngày kể từ ngày trúng thưởng). 

Ngoài ra, bạn có nghĩa vụ tuân thủ các thủ tục xác minh và ký nhận cần thiết do công ty xổ số hướng dẫn tại thời điểm lĩnh thưởng. Đặc biệt, người trúng giải phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế thu nhập cá nhân đối với khoản tiền trúng thưởng (nếu giá trị vượt quá mức miễn thuế theo luật) – chi tiết về thuế sẽ được đề cập ở mục dưới. Việc đóng thuế là trách nhiệm bắt buộc theo quy định nhà nước, nhằm đảm bảo bạn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính sau khi nhận được vận may trúng số.

Thời hạn, cách thức nhận thưởng và các khoản thuế phí

Khi đã trúng thưởng, người chơi cần nắm rõ quy định về thời hạn, thủ tục nhận thưởng và các khoản thuế phí liên quan để đảm bảo không bỏ lỡ quyền lợi của mình:

Thời hạn nhận thưởng: 

Theo quy định, vé số trúng thưởng chỉ có giá trị lĩnh thưởng trong vòng 30 ngày kể từ ngày xác định kết quả trúng thưởng (ngày mở thưởng) hoặc kể từ ngày hết hạn lưu hành của vé. Quá 30 ngày kể từ ngày có kết quả, vé trúng sẽ không còn giá trị và bạn sẽ không được nhận thưởng nữa. 

Do đó, ngay khi biết mình trúng giải, bạn nên chủ động tiến hành thủ tục lĩnh thưởng càng sớm càng tốt. Đừng để quá hạn 30 ngày, vì lúc đó dù giải thưởng có lớn đến đâu cũng không thể trao cho bạn theo luật định. 

Lưu ý rằng thời hạn 30 ngày này áp dụng cho hầu hết các loại hình xổ số hiện nay. (Một số trường hợp đặc biệt có thể được gia hạn nếu có lý do chính đáng, nhưng nói chung bạn không nên chậm trễ.) Tóm lại, hãy chú ý mốc thời gian để đảm bảo quyền lợi nhận thưởng của mình.

Cách thức nhận thưởng: 

Khi trúng số, bạn có thể nhận thưởng theo hai cách phổ biến: nhận tại công ty xổ số hoặc nhận qua đại lý được ủy quyền. Đối với các giải thưởng nhỏ (ví dụ vài triệu đồng trở xuống), thông thường bạn có thể đến bất kỳ đại lý xổ số nào của công ty phát hành vé để đổi thưởng. Đại lý sẽ kiểm tra vé và trả tiền mặt cho bạn, sau đó họ làm việc lại với công ty xổ số. 

Lưu ý rằng theo quy định, đại lý không được thu bất cứ khoản phí nào của người trúng; họ sẽ nhận hoa hồng từ công ty xổ số (tối đa 0,2% giá trị giải thưởng theo quy định). Vì vậy, bạn sẽ nhận đủ tiền thưởng (không bị trừ phí dịch vụ từ đại lý). 

Đối với các giải thưởng lớn (như giải đặc biệt, Jackpot), tốt nhất bạn nên trực tiếp đến trụ sở công ty xổ số hoặc chi nhánh/văn phòng đại diện của công ty để làm thủ tục nhận giải. Tại đó, nhân viên công ty sẽ hướng dẫn bạn điền vào mẫu đơn lĩnh thưởng, xuất trình vé và giấy tờ tùy thân để đối chiếu. Bạn có thể lựa chọn nhận tiền thưởng bằng tiền mặt hoặc qua chuyển khoản ngân hàng tùy theo giá trị giải thưởng và quy định của công ty xổ số. 

Theo quy định Nhà nước, công ty xổ số phải thanh toán tiền trúng thưởng cho khách hàng chậm nhất trong vòng 5 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận yêu cầu lĩnh thưởng. Trên thực tế, hầu hết các công ty đều cố gắng trả thưởng sớm nhất có thể (thường ngay trong ngày làm thủ tục đối với giải nhỏ, và vài ngày đối với giải lớn cần xác minh). Do đó, bạn có thể yên tâm là sẽ nhận được tiền trúng số đầy đủ trong thời gian ngắn sau khi hoàn tất hồ sơ nhận giải.

Thuế thu nhập cá nhân: 

Theo pháp luật Việt Nam, tiền trúng thưởng xổ số được xếp vào loại thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Hiện nay, ngưỡng thu nhập trúng thưởng được miễn thuế là 10 triệu đồng trên một vé trong một kỳ mở thưởng. Điều này có nghĩa: nếu bạn trúng một giải có giá trị bằng hoặc dưới 10 triệu đồng trên tờ vé số đó, bạn được miễn thuế TNCN. Ngược lại, nếu giải thưởng trên 10 triệu đồng, bạn phải nộp thuế thu nhập cá nhân 10% trên phần giá trị vượt quá 10 triệu. 

Ví dụ, nếu giải thưởng của bạn là 50 triệu đồng, phần vượt hơn 10 triệu là 40 triệu và bạn sẽ phải đóng 10% của 40 triệu, tức 4 triệu đồng tiền thuế. Số tiền thuế này sẽ được khấu trừ ngay khi lĩnh thưởng – công ty xổ số sẽ tạm trừ thuế và nộp vào ngân sách thay cho bạn. Sau khi trừ thuế, bạn sẽ nhận về khoản tiền thực lĩnh (trong ví dụ trên là 46 triệu đồng). 

Như vậy, hãy lưu ý rằng trúng số không phải “nhận trọn vẹn” 100% giá trị giải nếu vượt quá 10 triệu, mà bạn cần thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước. Tuy nhiên, mức thuế suất 10% được xem là khá hợp lý để bạn vừa hoàn thành nghĩa vụ công dân, vừa vẫn giữ được phần lớn may mắn của mình. 

(Lưu ý: Nếu một giải thưởng có nhiều người cùng trúng (chia giải) thì ngưỡng 10 triệu đồng được tính theo phần mỗi người nhận được. Trường hợp một người trúng nhiều vé trong cùng kỳ quay, các giải sẽ cộng lại để tính thuế.)

Những lưu ý khác khi chơi xổ số

Cuối cùng, để việc tham gia xổ số được vui vẻ, an toàn và lành mạnh, bạn nên ghi nhớ thêm một số lời khuyên sau:

• Chơi xổ số có chừng mực: Hãy coi xổ số là một hình thức giải trí thử vận may, đừng xem đó như cách để làm giàu nhanh chóng. Xác suất trúng các giải lớn thường rất thấp, vì vậy bạn chỉ nên mua vé với số tiền phù hợp với thu nhập của mình. Tránh sa đà mua quá nhiều vé số, gây ảnh hưởng đến tài chính cá nhân và gia đình. Việc chơi có kế hoạch và giới hạn sẽ giúp bạn giữ được niềm vui khi tham gia xổ số mà không gặp áp lực về tiền bạc.
• Bảo quản vé số cẩn thận: Sau khi mua vé, hãy giữ gìn tờ vé số của bạn một cách cẩn thận. Đừng để vé bị ướt, rách nát hoặc tẩy xóa, vì như đã đề cập, vé bị hư hỏng có thể khiến bạn mất quyền nhận thưởng. Tốt nhất, bạn nên để vé vào một bìa nhựa hoặc nơi khô ráo, tránh gấp gọn làm gãy vé. Một mẹo nhỏ là ký tên hoặc ghi chú của bạn vào mặt sau tờ vé ngay sau khi mua – điều này giúp xác nhận chiếc vé đó là của bạn, phòng trường hợp vé bị rơi hoặc có tranh chấp về sau. Dù việc ký tên không bắt buộc, nó có thể tăng thêm mức độ an toàn cho bạn nếu chẳng may xảy ra sự cố.
• Tìm hiểu thông tin từ nguồn chính thống: Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về kết quả xổ số, cách thức lĩnh thưởng, hoặc nghi ngờ về tính xác thực của vé số/trúng thưởng, hãy chủ động liên hệ trực tiếp tới công ty xổ số phát hành vé hoặc các đường dây nóng hỗ trợ khách hàng của họ. Bạn cũng có thể tra cứu thông tin trên website chính thức của công ty xổ số (mỗi công ty đều có trang web cập nhật kết quả và hướng dẫn lĩnh thưởng). Tránh nghe theo thông tin không rõ nguồn hoặc lời đồn đại thiếu căn cứ. Việc nắm bắt thông tin đúng và đủ sẽ giúp bạn tự tin hơn khi tham gia trò chơi này.

Xổ số là trò chơi may rủi hợp pháp tại Việt Nam và được Nhà nước quản lý nhằm đảm bảo tính minh bạch, an toàn. Việc hiểu rõ luật chơi, quyền lợi, nghĩa vụ và các lưu ý liên quan sẽ giúp bạn an tâm tận hưởng trò chơi xổ số một cách lành mạnh và vui vẻ. Chúc bạn gặp nhiều may mắn – nhưng hãy luôn là một người chơi xổ số thông thái và có trách nhiệm!